ร้องเป็น เล่นสนุก บทร้องเล่นเด็กไทย : สืบสานความสนุกจากดั้งเดิมและท่องเที่ยวไปกับห้องสมุดไทย

“จ้ำจี้มะเขือเปราะ  กะเทาะหน้าแว่น 

พายเรืออกแอ่น  กระแท่นต้นกุ่ม 

สาวสาวหนุ่มหนุ่ม  อาบน้ำท่าไหน อาบน้ำท่าวัด  

เอาแป้งที่ไหนผัด เอากระจกที่ไหนส่อง  

เยี่ยม ๆ มอง ๆ นกขุนทองร้องกรู๊”

จ้ำจี้มะเขือเปราะ คือบทร้องเล่นที่เด็กไทยทุกคนคุ้นเคย เนื้อร้องบางท่อนอาจไม่เหมือนกัน นิทาน “ร้องเป็น เล่นสนุก บทร้องเล่นเด็กไทย” นิทานที่รวบรวมบทร้องเล่นเด็กไทย จะชวนทุกคนมาร้อง มาเล่น รวบรวมบทโดย พี่มู นักเขียน นักเล่านิทาน นักจัดกิจกรรมสำหรับเด็ก และภาพประกอบโดย Sawannee Draw 

นิทาน “ร้องเป็น เล่นสนุก บทร้องเล่นเด็กไทย” ดำเนินเรื่องโดยคุณยายผู้น่ารักที่พาหลานๆ ไปท่องเที่ยวตามห้องสมุดต่างๆ ในประเทศไทย พร้อมชวนเด็กๆ เล่นสนุกไปกับบทร้องเล่นเด็กไทย เด็กๆ จะได้รู้จักทั้งบทร้องเล่น การละเล่น และรู้จักห้องสมุดในประเทศไทย ด้วยความสนุกเพลิดเพลิน 

ร้องเล่นแบบเด็กไทย สนุกจริงเอย

เด็กไทยเกือบทุกคนล้วนโตมากับบทร้องเล่น บทร้องเล่นนั้นมักมีจังหวะ คำคล้องจอง บทสัมผัส การฟังเสียงหรืออ่านพร้อมกับจังหวะและทำนองช่วยให้เด็กจดจำได้ง่ายขึ้นและเป็นการวางรากฐานทางภาษา แม้บทร้องเล่นจะเป็นสิ่งที่มีมาอย่างยาวนาน เราอาจจะไม่ได้ทราบความหมายของทุกท่อน แต่ก็ยังคงร้องสนุก สร้างความเพลิดเพลินส่งต่อกันมาเรื่อยๆ 

บทร้องเล่นหลายบท มีการเปลี่ยนแปลงเนื้อร้อง ทำให้คนบางกลุ่มอาจร้องไม่เหมือนกัน ซึ่งบทร้องเหล่านี้เป็นบทร้องมุขปาฐะที่ร้องกันปากต่อปาก เนื้อร้องจึงอาจเปลี่ยนแปลงไปตามพื้นที่ ท้องถิ่นนั้นๆ และเปลี่ยนไปตามกาลเวลา แต่ก็เป็นสเน่ห์ที่ทำให้เกิดการพูดคุยแลกเปลี่ยนกัน เป็นอีกสีสันของการร้องบทร้องเล่น

ขยับร่างกายไปกับการละเล่น 

บทร้องเล่นคือการร้องและการเล่นไปด้วยกัน ดังนั้นจึงมีการละเล่นประกอบด้วย นิทาน “ร้องเป็น เล่นสนุก บทร้องเล่นเด็กไทย” มีภาพประกอบน่ารัก ลายเส้นดูอบอุ่น สีสบายตา ถ่ายทอดการละเล่นตามบทร้องเล่นนั้นๆ ทำให้เห็นว่าบทร้องเล่นแต่ละบทมีการละเล่นอย่างไรบ้าง บางเพลงเป็นเพลงที่เล่นคนเดียวได้ บางเพลงเล่นแบบคู่ หรือเล่นแบบกลุ่มก็ได้ การละเล่นแบบคู่และแบบกลุ่ม ช่วยให้เด็กๆ ได้มีทักษะการเข้าสังคม มีปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น เล่นกับเพื่อนๆ ในระแวกบ้าน เล่นกันในโรงเรียน เด็กๆ จะได้รู้จักการอยู่ร่วมกันในสังคม การเคารพกฎกติกาของเกม การวางแผน การร่วมมือร่วมใจกัน นอกจากนั้นการเล่นและร้องบทร้องเล่นยังช่วยสร้างความสัมพันธ์อันดีให้กับครอบครัว การร้องบทร้องเล่นนั้นเป็นสิ่งที่ส่งต่อกันมา ดังนั้น คุณตาคุณยาย คุณปู่คุณย่า สามารถร้องเล่นไปกับหลานๆ ในบ้านได้ เหมือนกับคุณยายในนิทานเล่มนี้นั่นเอง

การละเล่นควบคู่บทร้องเล่น ทำให้เด็กๆ ได้ใช้กล้ามเนื้อส่วนต่างๆ 

เด็กๆ จะได้เคลื่อนไหว ขยับทั้งร่างกาย เช่น “อีมอญซ่อนผ้า” เด็กๆ จะได้วิ่ง ขยับร่างกาย ใช้ไหวพริบ การสังเกตเพื่อนๆ หรือสำหรับเด็กเล็กเองก็มีบทร้องเล่นที่ทำให้ได้เคลื่อนไหวร่างกายเช่นกัน เช่น “จับปูดำ” เป็นบทร้องเล่นที่เหมาะสำหรับเด็กเล็ก ทำให้ได้ขยับนิ้วมือตามเนื้อเพลง เป็นการฝึกการใช้กล้ามเนื้อมัดเล็กด้วยการกำมือและแบมือเป็นจังหวะ

ห้องสมุดที่ไม่ใช่แค่ห้องรวบรวมตำราหนังสือ

นิทานเล่มนี้พาเด็กๆ ไปพบห้องสมุดสำหรับเด็กๆ 13 แห่งที่ตั้งอยู่ในประเทศไทย แต่ละแห่งมีการออกแบบอาคารและมุมหนังสือที่ต่างกัน ประเทศไทยยังมีห้องสมุดในแต่ละจังหวัดอีกหลายแห่งที่ไม่ได้บันทึกไว้ในนิทานเล่มนี้ แต่อย่างไรก็ตามห้องสมุดในประเทศไทยอาจจะยังไม่เพียงพอสำหรับเด็กๆ ในบางชุมชน การมีห้องสมุดในชุมชน อยู่ใกล้บ้านและมีมุมหนังสือสำหรับเด็กเป็นเรื่องสำคัญที่ควรได้รับการสนับสนุน เพราะห้องสมุดนั้นช่วยปลูกฝังให้เด็กๆ รักการอ่าน เมื่อหนังสือเข้าถึงได้ง่าย มีให้เลือกอย่างหลากหลาย เหมาะกับเด็กแต่ละช่วงวัย เด็กๆ ก็จะเริ่มเรียนรู้ที่จะค้นหาหนังสือที่ตัวเองชอบ และสนุกไปกับการอ่าน ห้องสมุดจึงเป็นเหมือนจุดเริ่มต้นของวัฒนธรรมการอ่านให้กับเด็กๆ 

ห้องสมุดไม่ใช่แค่แหล่งรวบรวมตำราหนังสือ แต่ยังเป็นพื้นที่ของประชาชนทุกคน เป็นพื้นที่สาธารณะเพื่อการเรียนรู้ เชื่อมโยงองค์ความรู้ต่างๆ ให้กับคนในชุมชน เป็นพื้นที่พักผ่อนหย่อนใจ พูดคุยแลกเปลี่ยนกัน สำหรับเด็กๆ แล้ว ห้องสมุดเป็นพื้นที่ที่ทำให้เด็กๆ ได้เรียนรู้อย่างหลากหลาย ได้พบปะเพื่อนใหม่ ได้อ่าน ได้เล่น ทำกิจกรรมต่างๆ และส่งเสริมจินตนาการ หากมีห้องสมุดที่มีคุณภาพในชุมชน สภาพแวดล้อมที่น่าใช้บริการ พื้นที่ชุมชนตรงนั้นก็จะมีชีวิตชีวา และเป็นการร่วมกันสร้างสังคมที่เอื้อต่อการอ่านให้กับเด็กไทย

ร้องเป็น เล่นสนุก บทร้องเล่นเด็กไทย

นิทาน “ร้องเป็น เล่นสนุก บทร้องเล่นเด็กไทย” ได้สร้างทั้งความเพลิดเพลิน และได้ส่งต่อบทร้องเล่นและการละเล่นของไทย หากคุณพ่อคุณแม่ไม่รู้ว่าวันนี้จะเล่นอะไรกับลูกๆ ดี ก็สามารถหยิบนิทานเล่มนี้ขึ้นมาและชวนเด็กๆ เล่นได้ ในแต่ละบทร้องเล่นยังมีคิวอาร์โค้ดให้สแกนเพื่อฟังเพลงของแต่ละบทได้อีกด้วย และในวันหยุดนี้หากคุณพ่อคุณแม่ไม่รู้จะพาเด็กๆ ไปที่ไหน การตามรอยห้องสมุดที่ปรากฏในนิทาน หรือตามหาห้องสมุดใกล้บ้านก็เป็นอีกกิจกรรมที่น่าสนใจ เด็กๆ อาจได้พบสถานที่โปรดที่ใหม่เป็นห้องสมุดสักแห่งก็ได้นะ

นิทาน “ร้องเป็น เล่นสนุก บทร้องเล่นเด็กไทย” นี้ยังได้รับรางวัลดีเด่น ประเภทหนังสือสวยงาม สำหรับเด็ก และ รางวัลชมเชย ประเภทหนังสือสำหรับเด็กเล็ก อายุ 3 – 5 ปี  ในการประกวดหนังสือดีเด่น ประจำปี พ.ศ. 2567 โดยสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) และ ได้รับรางวัลรางวัล ARF Distinguished Award 2024 หมวดหนังสือภาพสำหรับเด็กจากงาน Asian Rights Fair 2024 อีกด้วย

คุณพ่อ คุณแม่ และผู้ที่สนใจสามารถดาวน์โหลด “ร้องเป็น เล่นสนุก บทร้องเล่นเด็กไทย” ฟรี ผ่านทาง https://www.happyreading.in.th/bookreview/detail.php?id=627 และสามารถติดตามนิทานออนไลน์เล่มอื่นๆ จากแผนงานสร้างเสริมวัฒนธรรมการอ่าน สสส. ฟรีที่ https://www.happyreading.in.th/