มีปัญหาปรึกษาป้าแหม่ม : อย่ายอมให้ ‘พี่คนนั้น’ ลวนลามคุกคามบั่นทอนศักดิ์ศรี และทำลายความเป็นมนุษย์ของเรา

สวัสดีค่ะ ป้าแหม่ม 

หนูเป็นพนักงานออฟฟิศแห่งหนึ่งในกรุงเทพฯ ค่ะ มองภายนอก การงานหนูก็มั่นคงดี เพื่อนร่วมงานก็ดี เงินเดือนก็ดีนะคะ 

แต่มีเรื่องหนึ่งที่หนูไม่กล้าบอกใคร คือ หนูถูกพี่ผู้ชายคนหนึ่งที่นั่งอยู่โต๊ะใกล้ๆ กันคุกคามทางเพศค่ะ  

บางครั้งเขาก็โอบไหล่ จับมือ แล้วก็ทักแชตมานอกเวลางาน ตอนแรกๆ หนูคิดว่าเรื่องนี้เป็นเรื่องปกติ เพราะพี่ๆ คนอื่นก็บอกว่าปกติ พี่เขานิสัยดี ใจดี ชอบเทคแคร์รุ่นน้องทุกคน 

แต่สำหรับหนู สิ่งที่เกิดขึ้นมันคือการคุกคาม แต่ก็ไม่กล้าบอกใครเลยค่ะ เพราะเขาก็เป็นรุ่นพี่ที่ทำงานที่นี่มานาน เป็นพี่ที่มีหน้าที่ประเมินงานหนูด้วย กลัวว่าบอกไปแล้วจะส่งผลต่องานที่หนูกำลังทำอยู่ ไม่อยากบอกพ่อแม่ด้วยค่ะ กลัวเขาจะเป็นห่วง แล้วเรื่องจะลุกลามไปกันใหญ่  

ป้าแหม่มคิดว่าหนูควรทำยังไงดีคะ ควรบอกพี่เขาไปตรงๆ เลย หรือมีวิธีการไหนที่จะเลี่ยงสถานการณ์นี้ได้บ้างคะ หนูคิดว่าพี่เขาควรหยุดพฤติกรรมนี้ทั้งกับหนูและผู้หญิงทุกคนในออฟฟิศค่ะ  

แจน (นามสมมติ),กรุงเทพฯ 

………………………….

มันเหลือเชื่อมากว่าผู้หญิงในสังคมของเราต้องเจอกับการคุกคามทางเพศแบบนี้มากแค่ไหน จะว่าไปแทบทุกคนต้องเคยเจอกับอะไรแบบนี้ในระดับต่างๆ ไม่มากก็น้อยมาแล้วทั้งนั้น

และสำหรับพี่ พี่คิดว่าเรื่องนี้เกี่ยวข้องกับเรื่องเพศน้อยมาก มันเป็นเรื่องอำนาจโดยตรงค่ะ และขอยกประเด็นเรื่องนี้มาประกอบการคิดสักเล็กน้อยก่อน   

ประการแรก การก่อเหตุ   

พี่ไม่เชื่อว่าผู้คุกคามก่อเหตุเพราะมีความต้องการทางเพศที่ไม่อาจหักห้าม หรือป่วยทางจิตไม่สามารถควบคุมตัวเองได้ คนประเภทนี้ปกติดีทุกอย่าง หากกระทำเพราะเขาอยู่ในสถานะอันสามารถทำได้ต่างหาก เราจะพบว่าเขาจะกระทำลวนลามเป็นกิจวัตร และกับคนหลายๆ คนด้วย โดยเฉพาะคนที่ตัวเขาเองมีอำนาจกว่า คุณวุฒิสูงกว่า อายุมากกว่า ตำแหน่งใหญ่กว่า หรือกระทั่งผู้ชายที่มีพละกำลังเหนือกว่า 

ประการที่สอง พื้นที่   

ผู้คุกคามจะกระทำลวนลามในที่ที่เขามีอำนาจ อย่างที่ทำงาน ห้องทำงานของเขา ห้องพัก ร้านที่คุ้นเคย อาณาจักรที่เขาเป็นเจ้าของ ที่ที่เขาเป็นนาย 

ประการที่สาม เขาต้องการสร้างความกดดัน ไม่ใช่แสวงหาความพึงพอใจทางเพศ   

การคุกคามทางเพศรูปแบบต่างๆ จะเป็นการกระทำซ้ำๆ ไม่ว่าจะเป็นการถูกเนื้อต้องตัว หรือพูดจาแทะโลมไม่เหมาะสม และกระทำอย่างชัดเจนว่าไม่ใช่ด้วยความเสน่หา ต้องการสนิทสนม หรือจีบ ยิ่งกว่านั้นยังกระทำต่อเนื่องทั้งๆ ที่รู้ว่าทำให้เหยื่อรู้สึกไม่พอใจ ไม่สบายใจ ไม่เต็มใจ และต่อต้าน ยิ่งต่อต้านแบบเงียบๆ ไม่กล้าส่งเสียงหรือโวยวายเพราะกลัวเกรงอำนาจยิ่งชอบใหญ่ มันทำให้เขากระหยิ่มและลำพองใจในอำนาจที่มี 

ที่ต้องยกเรื่องอำนาจขึ้นมาเพราะเราเป็นผู้หญิงในสังคมอำนาจนิยมขั้นรุนแรงค่ะ แน่นอนว่าปิตาธิปไตยชายเป็นใหญ่เป็นส่วนสำคัญของการเบ่งบานของอำนาจในทุกโครงสร้าง มันทำให้ผู้คนในสังคมอ่อนแอลง   

…ขอให้เข้าใจว่าอำนาจจะคงอยู่ได้ก็ต่อเมื่อมีผู้รองรับอำนาจนั้นๆ  

ดังนั้นเราจึงเห็นการวางอำนาจของเพศชายเหนือเพศหญิงและเพศอื่นๆ รวมถึงเด็กๆ และเยาวชนคนหนุ่มสาวในทุกที่ …พ่อในบ้าน ผู้ชายในที่ทำงานและหน่วยงาน ชายในเครื่องแบบต่างๆ แม้แต่ยามรปภ. ในความสัมพันธ์ของคู่รักคู่สมรส กระทั่งระหว่างคนไม่รู้จักกันที่พบพานตามถนนหนทาง   

และน้อยครั้งที่สังคมเราจะพูดถึง ‘การข่มขืนใจ’ ที่เกิดขึ้นดาษดื่นเป็นปกติ …แทะโลมดูหมิ่นด้วยวาจา ถูกเนื้อต้องตัว ลวนลาม ใกล้ชิด บีบบังคับ ห้าม

หลายครั้งการข่มขืนใจยังถูกกลบฝังใต้วัฒนธรรมและศีลธรรมอันดีงาม การปกป้องดูแล แนะนำอย่างหวังดี   

การข่มขืนไม่ได้มีแต่การล่วงละเมิดทางเพศ และแค่ทางกาย   

กลับมาที่ ‘พี่คนนั้น’ ค่ะ   

คำแนะนำเบื้องต้นของพี่คือ แสดงอำนาจเหนือเรือนร่างของคุณให้ชัดเจน นี่คือการปฏิเสธอำนาจของเขาในการแตะต้องตัวคุณ คอยระวังตัวอยู่ห่างๆ ลุกหนีหรือเดินหนีทันที หรือใช้มือปัดมือปัดไม้เขาออกแรงๆ ถ้าทำไหวให้หันไปจ้องหน้าเขานิ่งๆ สำทับให้แน่ใจว่าเขารับรู้ว่าเราไม่ชอบ

…เป็นไปได้ว่าเขาจะทำเป็นไม่เห็น ไม่รู้สึก 

หากเขายังทำเป็นไม่รู้ไม่ชี้และทำเหมือนเดิม แสดงอำนาจในความเป็นมนุษย์ของคุณค่ะ ยกฐานอำนาจของคุณให้เท่าเทียม …เจรจา  พูดคุยอย่างผู้เจริญแล้ว   

ขอคุยด้วยตรงๆ ต่อหน้า หรือหากทำไม่ไหวจริงๆ ก็ส่งข้อความ  บอกเขาอย่างสุภาพและอ่อนโยน ราบเรียบ ไม่แสดงอารมณ์ว่าในฐานะที่เขาเป็นรุ่นพี่และหัวหน้า คุณมีความนับถือและความรู้สึกเป็นมิตรกับเขา และเข้าใจว่าเขาอาจไม่มีเจตนาในทางร้าย แต่คุณไม่สบายใจและไม่พอใจให้เขาหรือใครก็แล้วแต่แตะต้องตัวคุณ หรือใกล้ชิดคุณทางกายภาพเกินไป อีกทั้งการกระทำแบบนั้นยังทำให้คุณถูกดูถูก ไม่ได้รับความนับถือจากผู้ร่วมงานซึ่งก็ได้พบเห็นด้วย ขอให้เขาเลิกทำเช่นนั้นกับคุณ   

…เป็นไปได้มากว่าเขาจะยังคงทำแบบเดิม

หากเป็นเช่นนั้น ในครั้งต่อๆ มาขอให้แสดงอำนาจในพื้นที่ และลดทอนอำนาจของเขาในที่นั้นๆ ลง ออกเสียงค่ะ พูดสุภาพ พูดเรียบๆ แต่เสียงดังๆ ให้ได้ยินกันทั้งออฟฟิศ พี่คะ พี่กรุณาอย่าแตะเนื้อต้องตัวหนูได้มั้ยคะ พี่อย่าคุยกับหนูใกล้ๆ ได้มั้ยคะ หนูไม่ชอบ หนูถืออะค่ะ 

…เป็นไปได้ว่าเขาจะพูดอะไรสักอย่างแก้เก้อ แล้วทำแบบเดิมอีก   

มาถึงตรงนี้ คุณอาจต้องหาการสนับสนุนจากอำนาจของคนอื่น ปรึกษาเจ้านาย ใครสักคนในตำแหน่งที่สูงกว่าเขา ขอร้องให้สอดส่อง ตรวจสอบพฤติกรรมและตักเตือน ขั้นตอนนี้จะเป็นการดีกว่ามากหากคุณจะขอให้ผู้ประสบภัยในออฟฟิศคนอื่นๆ มาร่วมด้วย ซึ่งพี่แน่ใจว่าจะต้องมีเหยื่อรายอื่นอีก และขอให้เป็นการปรึกษาอย่างเงียบๆ ไม่ใช่เสียบประจาน หรือเรียกร้องเอาโทษ    

หากเจ้านายคนนั้นเป็นผู้ชาย หรือสนิทกับพี่คนนั้น ก็เป็นไปได้ว่าเขาจะไม่ทำอะไรเลย หรือกลับกันอาจกล่าวหาว่าคุณคิดมากไปเอง ซึ่งก็มักเป็นเหตุผลหลักที่นักลวนลามชอบใช้ ก็ขอให้ยืนยันว่าคุณไม่โอเค และว่าหากไม่ว่ากล่าวตักเตือนกันสิ่งนี้จะกระทบความสัมพันธ์ในที่ทำงาน    

และหากมีการตักเตือน ก็เป็นไปได้เหมือนกันที่คุณเองจะถูกดอง วางยา และกลั่นแกล้ง ซึ่งพี่ไม่แน่ใจว่าคุณมีเงื่อนไขทางเศรษฐกิจอย่างไร ต้องพึ่งพาการทำงานที่นี่แค่ไหน และยังอยากทำงานอยู่ที่นั่นต่อแค่ไหน สภาพการณ์จะเป็นอย่างไร ทางที่ดีควรมองหางานที่อื่นทำสำรองเอาไว้ด้วย    

แต่ถ้าทำถึงขั้นนี้แล้วยังไม่เกิดผลใดๆ ไม่มีการตักเตือน พี่คนนั้นยังคงคุกคาม พี่ก็อยากขอให้หางานใหม่ทำ ลาออกและให้เหตุผลตามจริงในใบลาออก  …คือถูกคุกคามทางเพศตลอดเวลา เจ้านายไม่ปกป้อง และบริษัทสนับสนุนผู้คุกคาม 

คุณไม่ควรต้องมายอมทนให้ใครปฏิบัติเหมือนสิ่งของช่วงใช้ ไม่ว่าจะทางเพศหรือทางไหน หรือรองรับการสถาปนาอำนาจโง่ๆ แบบนั้นของใคร คุณร่ำเรียนมาเหนื่อยยากเพื่อจะทำงาน หน้าที่ของคุณคือตั้งใจทำงานตามหน้าที่ความรับผิดชอบของคุณอย่างดีตามที่ถูกจ้างมา และต้องไม่มากกว่านั้นค่ะ   

การยอมให้เขาแทะโลม ลวนลาม คุกคามจะบั่นทอนศักดิ์ศรี ทำลายความตระหนักในคุณค่าและความเป็นมนุษย์ของเรา   

และนี่คือสิ่งเลวร้ายที่สุดที่การคุกคามทางเพศทำ   

หมายเหตุ : ใครอยากถาม อยากเล่า อะไร พี่แหม่ม แม่แหม่ม หรือป้าแหม่ม สามารถส่งและหรือเล่ามาได้ที่กล่องข้อความของเพจเฟซบุ๊ค mappa หรือ อีเมล์ mappalearning@gmail.com ทีมงานจะรวบรวมนำไปเป็นวัตถุดิบสำคัญแล้วส่งต่อให้พี่แหม่มค่ะ เพราะคอลัมน์นี้ตั้งต้นจากผู้อ่านไม่ใช่ผู้เขียน